TOEKOMSTVISIE OP HET LOKAAL & BINNENLANDS BESTUUR IN VLAANDEREN
>> Maatschappelijke bestuurskunde
Het binnenlands bestuur van Vlaanderen is een middel, geen doel op zich. Het is een middel om bij te dragen tot een effectievere, efficiëntere en meer democratische aanpak van de 11 types van maatschappelijke opgaven die we hier behandelen. We dragen zo bij tot een maatschappelijke bestuurskunde: bestuurskunde die als wetenschap dienstig is om een visie te ontwerpen op een beter functionerende organisatie van de overheid, gericht op maatschappelijke vraagstukken (Overmars, Honingh en Noordegraaf, 2023). Dat maakt dit project boeiend en spannend. We nemen onze maatschappelijke verantwoordelijkheid op, we voeden het publieke debat en engageren ons.
We verbinden de bestuurskunde met 11 maatschappelijke opgaven op de relevantste beleidsdomeinen. We komen in dit project voor het binnenlandse bestuur op al die domeinen, zonder in deze domeinen vakspecialisten te zijn. De kunst van de bestuurskunde is om de analyse van de organisatie en de werking van onze overheid niet te laten verdrinken in de techniciteit van al die domeinen maar te kijken naar wat zich daarbij in elk domein aan maatschappelijke dynamiek en praktijken ontwikkelt en het belang daarvan voor de organisatie van de overheid in Vlaanderen in te schatten. De synthese van de 11 opgaven staat centraal in de toekomstvisie.
We maken met deze toekomstvisie verbindingen tussen maatschappelijke opgaven vanuit een breedbeeld dwars door al de domeinen en academische disciplines. Lokale besturen en de Vlaamse (en federale) overheid hebben een reikwijdte die nagenoeg alle beleidsdomeinen overspant, van ruimte over zorg tot arbeid, jeugd, cultuur; van veiligheid over milieu tot mobiliteit en armoede… Dat integrerende perspectief is kenmerkend voor deze oefening. Het vraagt een inschatting van maatschappelijke evoluties en bestuurlijke vraagstukken en evoluties op heel uiteenlopende domeinen, elk met hun eigen cultuur en jargon, specialisaties en juridische kaders.
Maatschappelijke bestuurskunde is boeiend en spannend omdat we ons niet neutraal observerend opstellen. We nemen zowel posities in over maatschappelijke keuzes als over de cruciale rol van de overheid. Maatschappelijke keuzes gaan dan bijvoorbeeld over de bescherming van open ruimte, de noodzaak van een energietransitie, de nood aan betere afstemming op de 1ste lijn van de zorg, het belang van sociale huisvesting en van regulering op de woonmarkt… Wie bijvoorbeeld vindt dat de overheid op de woonmarkt helemaal geen rol te spelen heeft, zal het met onze keuze om de lokale besturen als actor en regisseur op de woonmarkt te versterken niet eens zijn. Dat wenselijke beeld combineren we met een kritische kijk naar de kwaliteit van de overheid nu.
De keuzes die we in de toekomstvisie maken zijn wel niet subjectief. We steunen onze analyse op Vlaamse beleidsdocumenten, regeringsverklaringen, decreten en beleidsnota’s enerzijds en anderzijds op het werk dat onze collega’s academici presteren die experts zijn in de beschreven maatschappelijke opgaven. Onze visie vertrekt niet van een wit blad, maar bouwt voort op interessante praktijken of prototypes die zich in de buik van ons openbaar bestuur afspelen en die tonen dat en hoe het anders kan. Die praktijken groeien nu te weinig door tot het reguliere beleid. We gebruiken prototypes die model staan voor complexe maatschappelijke transities. We denken de gevolgen door van die prototypes voor een versterkt lokaal bestuur, voor het profiel en de organisatie van de Vlaamse overheid en voor de verhoudingen tussen de Vlaamse en de federale overheid.
>> Meer info